Directeur Huib Bakker over nieuwe onderzoeksthema’s bij AMOLF
Op de grenzen en in de overlap
De negen NWO-instituten werken met elk een eigen wetenschappelijke missie en strategie binnen de eigen specifieke wetenschapsgebieden. Ze houden hun missie en strategie regelmatig tegen het licht en voeren dan eventueel veranderingen door. Instituut AMOLF stelde recent een nieuwe wetenschappelijke koers vast. Vernieuwen zit bij AMOLF verankerd in de missie: nieuw fundamenteel onderzoek initiëren en uitvoeren in de natuurkunde van complexe materie en de verkregen kennis gebruiken om nieuwe functionele materialen te creëren, in samenwerking met universiteiten en industrie. AMOLF-directeur Huib Bakker legt enthousiast uit hoe de keuze voor de nieuwe interdisciplinaire thema’s Autonomous Matter, Sustainable Energy Materials en Information in Matter tot stand kwam en wat dit betekent voor het onderzoeksprogramma van AMOLF.
Strategiedag
Hoe verloopt een proces waaruit deze keuzes voortkomen? Wie roept op een zekere dag ‘kom laten we de thema’s eens veranderen’? Bakker: “We hebben een paar jaar geleden met de groepsleiders een hele dag gebrainstormd over mogelijke nieuwe thema’s waarmee we het onderzoek in de komende jaren richting zouden kunnen geven. ‘Wat zijn de belangrijkste internationale wetenschappelijke ontwikkelingen en hoe sluiten we daar optimaal op aan?’, was een belangrijke vraag. Veel ideeën van de groepsleiders gingen dezelfde kant op, namelijk naar een sterkere verbinding van de bestaande disciplines. We herkenden steeds meer overeenkomsten tussen onderzoek van verschillende afdelingen – bijvoorbeeld tussen onderzoek aan fotonische systemen en onderzoek aan mechanische metamaterialen. Bij het onderzoek aan biologische systemen zagen we dat dit zeer interessante overeenkomsten vertoonde met het onderzoek aan chemische systemen en zachte robots binnen Designer Matter. Ook bij ons energieonderzoek was een bredere scope ontstaan. De interesse verbreedde zich van zonnecellen en systemen die licht in elektriciteit omzetten, naar het gebruik van licht om chemische reacties te sturen en monitoren, en de daarbij horende mechanismen en experimentele technieken, wat weer overlap vertoonde met de activiteiten bij Designer Matter. De grote gemene delers van ons onderzoek bleken te liggen in materialen die intrinsieke informatie op een slimme manier verwerken en in materialen die zichzelf kunnen organiseren. Dat inzicht maakte iedereen enthousiast! De strategiedag vormde de start voor het nadenken over nieuwe multidisciplinaire thema’s. De namen van de thema’s Autonomous Matter, Sustainable Energy Materials en Information in Matter werden later gekozen.”
Interdisciplinaire thema’s, en tegelijk sterke disciplines
“De nieuwe thema’s zijn door iedereen enthousiast ontvangen en omarmd. Onze Instituuts Advies Raad (IAR), die bestaat uit collega-wetenschappers en vertegenwoordigers uit de industrie en maatschappelijke organisaties, reageerde enthousiast. Zowel IAR als NWO oordeelden dat AMOLF heel erg goed is in het inspringen op nieuwe richtingen en belangrijke internationale wetenschappelijke ontwikkelingen, en zijn enthousiast over het bundelen van functioneel gescheiden expertises in interdisciplinaire thema’s die grote wetenschappelijke en maatschappelijke uitdagingen betreffen. Direct na de zomer zijn we begonnen met het implementeren van de nieuwe thema’s in onze organisatie. Verder stond voorop dat de nieuwe thema’s de opleiding van de postdocs en promovendi moesten verrijken en dat ook de sterktes van de verschillende onderliggende disciplines goed zouden worden ingezet en behouden. Het succes van de nieuwe interdisciplinaire thema’s wordt voor een groot deel bepaald door de sterkte van de vakgebieden die bijdragen aan het thema. Daarom hebben we vijf research expertise centers gedefinieerd, namelijk Chemistry & Spectroscopy, Living Systems, Modern Mechanics, Nanophotonics, en Nanophotovoltaics.
Promovendi en postdocs vallen zowel binnen een thema als binnen één of meerdere expertise centers. De centra zijn belangrijk voor de opleiding van wetenschappers, en natuurlijk als plek om binnen een discipline ervaring en ideeën uit te wisselen. Denk bijvoorbeeld aan gedachtewisselingen over de nieuwste nanofabricage methoden, ontwikkelingen van nieuwe instrumenten en spectroscopische methoden, maar ook over de laatste wetenschappelijke ontwikkelingen binnen de discipline. Deze rol is complementair aan die van de thema’s, waar promovendi juist in aanraking komen met verschillende disciplines.”
Wat verwacht Bakker van deze nieuwe structuur van AMOLF?
“Veel nieuwe ontdekkingen komen voort uit het toepassen van concepten uit het ene vakgebied in een ander vakgebied. Dat wordt bij uitstek mogelijk gemaakt met een onderzoeksthema dat zich niet binnen de grenzen van een vakgebied bevindt, maar juist over die grenzen heen gaat en waar het interdisciplinaire als het ware vanzelfsprekend is. Van oudsher identificeert AMOLF nieuwe thema’s die we voortvarend opstarten en ontwikkelen, zodat er binnen korte tijd meerdere groepen aan werken. Het introduceren van interdisciplinaire thema’s heeft als effect dat de collega’s nog meer op zoek zullen gaan naar projecten die ze samen kunnen doen. Ik verwacht dus dat het karakter van de onderzoeksvoorstellen zal veranderen en dat er meer onderzoeksprojecten zullen komen met verrassende combinaties van onderzoek. Denk bijvoorbeeld aan combinaties van optisch en mechanisch onderzoek binnen Information in Matter waarin wordt samengewerkt aan zelflerende metamaterialen, of binnen Autonomous Matter aan het realiseren van chemische reacties die autonoom complete 3D nanostructuren vormen, gebruikmakend van concepten van levende systemen. Ik ben heel benieuwd hoe de verschillende ideeën zich zullen gaan ontwikkelen. We zullen ook steeds in de gaten houden waar er binnen elk thema nog weer nieuwe kansen ontstaan, zoals opkomende richtingen die we willen versterken. Ik verwacht dat de nieuwe thema’s ook tot nieuwe nationale en internationale samenwerkingen leiden, omdat ze zulke interessante combinaties van onderzoek vertegenwoordigen.”
Een nieuw Strategisch Plan zonder disciplinaire grenzen
“AMOLF gaat eind 2022 een nieuw strategisch plan schrijven voor de periode tot en met 2028. We zullen er tegen die tijd veel profijt van hebben dat we binnen de thema’s nieuwe onderzoeksplannen hebben ontwikkeld en dat we ervaring hebben opgebouwd met de nieuwe interdisciplinaire organisatie. Wat hoe dan ook zal blijven is dat het succes van het nieuwe strategisch plan sterk bepaald wordt door de intensieve samenwerking van de wetenschappers, de technici en de mensen in de administratieve ondersteuning van AMOLF. Uit de samenwerking van deze slimme en gemotiveerde mensen komen hele mooie dingen voort, daar ben ik best een beetje trots op!”
Meer weten over de thema’s?
In het magazine AMOLF News van december 2021 (pagina 8 en 9) op de AMOLF-website lees je alles over de thema’s thema’s Autonomous Matter, Sustainable Energy Materials en Information in Matter.
Bron: dit interview komt uit het magazine AMOLF News, december 2021.
Tekst: Anita van Stel
Beeld: Lucas Helmbrecht
Nieuwsbrief Inside NWO-I, februari 2022
Op de NWO-I website vind je het archief van de nieuwsbrief Inside NWO-I.