Drielandenfysica

U bent in augustus begonnen als hoogleraar Gravitational Wave Research aan de Universiteit Maastricht. Hoe waren de eerste 100 dagen in uw nieuwe baan?

“Ik voel me nog steeds Alice in Wonderland. Er is hier een overdaad aan mogelijkheden, dat is geweldig. Het onderzoek naar zwaartekrachtsgolven in Nederland is booming, dat merk je aan alles. Ik heb ook al veel bijgeleerd. We willen de nieuwe zwaartekrachtsgolfdetector Einstein Telescope graag hier bouwen. Daarvoor moeten er rapporten worden geschreven over de ondergrond en het benodigde constructiewerk. Ik ben ondergronds geweest, en ik weet nu veel meer van beton.”

U bent toch aangesteld om natuurkunde te doen?

“Jazeker, daar gebeurt ook veel. Mijn groep werkt aan nieuwe apparatuur voor de Einstein Telescope. Dat is niet gewoon een opgevoerde versie van de bestaande detectoren voor zwaartekrachtsgolven, maar echt nieuwe technologie. Daarom vindt iedereen het ook zo spannend om aan te werken. We zijn bezig met de opbouw van ETpathfinder, een testlocatie voor de apparatuur die in de Einstein Telescope zal worden gebruikt. Daarnaast loopt ook het reguliere werk door, voor de huidige generatie detectoren. Zo proberen we de metingen van Virgo te verfijnen. Dat is de bestaande Europese detector voor zwaartekrachtgolven in Italië.”

Maastricht is van origine een universiteit voor rechten en geneeskunde. Voelt u zich daar niet eenzaam als bèta?

“O nee, helemaal niet. Er zitten hier ook veel bèta’s, zoals data-analisten. In de medische hoek zijn er ook veel technische mensen. Bovendien werk ik intensief samen met wetenschappers uit andere landen, vooral Duitsland en België. De Universiteit Maastricht is afgelopen jaar toegetreden tot het samenwerkingsverband Nikhef. Ik ben vaak op Nikhef, en de mensen van Nikhef zijn veel hier.
Wat Maastricht ook waanzinnig interessant maakt, is dat het Europa ademt. Hier om de hoek is het Verdrag van Maastricht getekend, de basis van Europa gelegd. Alleen voor ETpathfinder werken we al samen met 15 partners uit drie landen.
De Einstein Telescope heeft de vorm van een driehoek, met zijden van 10 kilometer. Op de hoekpunten zitten de meetstations. Als hij hier komt, willen we één station in Duitsland bouwen, één in België en één in Nederland. Grensoverschrijdende wetenschap, dat is toch fantastisch.”

Hoe lang duurt het voor u weet of de Einstein Telescope daadwerkelijk naar Maastricht komt?

“We werken nu toe naar een bidbook, en Sardinië ook. In 2023 weten we meer. Ik hoop natuurlijk hier.

En als het Sardinië wordt?

Dan zitten we niet in zak en as. Ook in dat geval loopt ETpathfinder door. Dan ontwikkelen we hier de apparatuur voor de detector op Sardinië. Het is ook niet zo dat ETpathfinder ophoudt na de bouw van de detector, zoals sommige mensen denken. Allereerst zijn er na de bouw nog jaren nodig om de detector goed af te stellen. Technologie staat nooit stil, dus komen er ook upgrades voor de detector. Die nieuwe apparatuur wordt dan ook weer bij ETpathfinder getest, de detector zelf wil je immer niet te lang stilleggen. De Einstein Telescope gaat 50 jaar mee. Genoeg te doen voor ons de komende dertig jaar, waar hij ook komt.

Hoeveel zwaartekrachtsgolfdetectoren heeft de wereld eigenlijk nodig?

“De detectoren kun je beter met microfoons vergelijken dan met telescopen, ze kunnen niet ‘zien’ waar de zwaartekrachtsgolf vandaan komt. Je kan alleen de richting bepalen, wanneer minimaal drie detectoren dezelfde golf meten. Omdat niet alle detectoren altijd in gebruik zullen zijn, is vier dus wel het minimum. Er zijn nu drie detectoren in gebruik, en daar komen er binnenkort nog twee bij, in Japan en India. Einstein Telescope is weer een nieuw type detector. Hij is gevoeliger, en kan daardoor langere metingen doen, tot wel een dag lang. Doordat de aarde in die tijd draait, kun je dan ook de richting van het signaal te bepalen.”

En als we nou vijf jaar vooruitkijken, wanneer bent u dan tevreden?

Hild lacht. “O nee, dat vind ik een onmogelijke vraag. Er kan van alles gebeuren in vijf jaar. Ik vind dat je elke dag zo moet werken, dat je tevreden kan zijn over wat je die dag hebt gedaan. Daar haal ik mijn energie uit. Dus over vijf jaar wil ik nog steeds tevreden zijn met wat ik die dag heb gedaan. Dan is het goed.”