Print deze pagina

Werken aan een organisatie waar iedereen zichzelf kan zijn

Inclusie & diversiteit bij NWO: de stand van zaken

De organisatie van de bijeenkomst Connect@inclusie & diversiteit, het invullen van functies via de participatiewet en een subsidie-impuls voor vluchtelingen in de wetenschap: dit zijn maar een paar voorbeelden van de vele initiatieven die de afgelopen twee jaar zijn ontplooid in het kader van het NWO-brede 'Implementatieplan Diversiteit' dat in 2018 werd gelanceerd. Angeniet Gillissen (instituutsmanager bij NWO-instituut NSCR) coördineert dit project op het gebied van intern personeelsbeleid en Astrid Zuurbier (beleidsmedewerker bij het domein Exacte en Natuurwetenschappen) is coördinator van het onderdeel dat zich richt op wetenschapsfinanciering. Aan de redactie van Inside NWO-I vertellen Gillissen en Zuurbier over de voortgang van het project, hun persoonlijke betrokkenheid bij het thema en hoe zij denken dat een inclusieve en diverse organisatie er idealiter uit ziet.

Wie op de NWO-website zoekt naar termen als 'inclusie' of 'diversiteit', komt er al snel achter wat de organisatie daarmee beoogt: 'NWO wil een organisatie zijn waar iedereen zich welkom voelt, zichzelf kan zijn en het beste uit zichzelf en uit teams kan halen. Daarom streven we naar een diverse organisatie met een inclusieve cultuur waar iedereen nodig is, ongeacht culturele, etnische of religieuze achtergrond, geslacht, seksuele oriëntatie, gezondheid en leeftijd. NWO richt zich daarbij op zowel het werkgeversbeleid als het subsidiebeleid.' Dat NWO ook buiten de eigen muren kijkt, blijkt uit de verschillende initiatieven waarop wordt aangehaakt. Op 31 oktober 2017 tekende NWO het Charter Diversiteit, inmiddels ondertekend door meer dan honderd organisaties. Het verbond zich daarmee aan het werken aan meer diversiteit in de eigen organisatie en in de wetenschap, vanuit de overtuiging dat een grote diversiteit aan individuen en invalshoeken leidt tot meer creativiteit en innovatie.

Vervolgens is in september 2020 het Nationaal actieplan voor meer diversiteit en inclusie in wetenschappelijk onderwijs gelanceerd, in nauwe samenwerking met onder andere NWO. Zuurbier schreef namens NWO mee aan het plan, dat de ambities en acties omschrijft om een inclusieve, diverse en veilige leer- en werkomgeving te creëren. In december is over het plan nog flink debat gevoerd in de Tweede Kamer en zijn er moties over ingediend. Zuurbier: "Een van de gevoerde discussies ging over het meewegen van diversiteit van de onderzoeksgroep als kwaliteitsaspect bij de beoordeling van onderzoeksvoorstellen. Wij zijn van mening dat de diversiteit van de onderzoeksgroep bijdraagt aan de kwaliteit van het onderzoek. Mensen die verschillen in kennis en kunde kunnen samen meer bereiken. Het gaat daarbij niet alleen om diversiteit. Je hebt pas een goed team als iedereen er zich in thuis voelt en vanuit zijn of haar eigen kwaliteit kan werken. De crux zit dus in de combinatie van diversiteit en een inclusieve werkcultuur. Ons plan was origineel niet geschreven voor Kamerleden, maar het is goed om te weten hoe er vanuit de Kamer gedacht wordt, zodat wij daar de komende tijd op kunnen inspelen."

Gillissen over het personeelsbeleid

Angeniet Gillissen nam een jaar geleden de rol van coördinator diversiteit & inclusie bij NWO-I over van Angelique Schilder (hoofd P&O bij CWI). De focus ligt bij NWO-I op het personeelsbeleid. In haar vorige baan als algemeen manager bij Atria, kennisinstituut voor Emancipatie en Vrouwengeschiedenis, hield Gillissen zich al volop bezig met dit thema. "Het was voor mij een logische en interessante stap om me ook binnen NWO op inclusie en diversiteit (I&D) te richten. Daarbij wil ik niet alleen naar getallen kijken als het gaat om man-vrouw verhouding. Ik wil ook actief bijdragen aan een sfeer en cultuur op de werkvloer waar iedereen zich welkom voelt, ongeacht iemands achtergrond. Het is belangrijk dat er ruimte is voor verschil en dat dit ook gewaardeerd wordt." Vanuit het personeelsbeleid is NWO dan ook een hele reeks aan initiatieven gestart om inclusie en diversiteit gestalte te geven (zie kader onderaan artikel).

'Het is niet degene die de klapt uitdeelt die bepaalt hoe hard deze is. Degene die ontvangt, bepaalt.'

"Het is een zeer omvangrijk project, met heel veel verschillende thema's", vertelt Gillissen. "De NWO-collega's die allemaal een subonderdeel van dit project onder hun hoede nemen, doen dit bovenop hun gewone werk, en niet onbelangrijk, vooral met hart en ziel. We zetten er met zijn allen gas op, om keer op keer verder te komen." Naast de al lopende initiatieven, waaronder het praktisch organiseren van seminars voor medewerkers en het bieden van stimuleringsbeurzen, hecht de NSCR-instituutsmanager vooral belang aan het creëren van bewustwording in de organisatie. "Inclusie en diversiteit heeft met respect te maken. Vaak zijn mensen zich niet eens bewust van het feit dat ze discrimineren of andere mensen kwetsen. Dat gebeurt pas als je iemands pijn ziet, voelt en vooral erkent. Het is niet degene die de klapt uitdeelt die bepaalt hoe hard deze is. Degene die ontvangt, bepaalt. Het zou mooi zijn als mensen hier voor open staan", aldus Gillissen. Vanuit de werkgroep en P&O wordt nu nagedacht hoe 'bewustwording' ook bij de medewerkers gecreëerd kan worden. Vooral omdat inclusie en diversiteit maatschappelijk steeds vaker op de agenda staat en veel frequenter aandacht krijgt in het nieuws. Het thema ongewenst gedrag is een onderdeel dat verder wordt uitgewerkt met behulp van de NWO-brede gedragscode, waarbij de nadruk komt te liggen op bespreekbaarheid van ongewenst gedrag. Uit wetenschappelijk onderzoek komt naar voren dat ongewenst gedrag het minst voorkomt op afdelingen waar mensen met verschillende achtergronden vertegenwoordigd zijn en een open cultuur bestaat. En waarbij de onderlinge verschillen op een goede manier bespreekbaar zijn en hiervoor begrip bestaat. Het organiseren van trainingen, bijvoorbeeld met behulp van virtual reality, behoort tot de mogelijkheden.

Zuurbier over het subsidiebeleid

Al ruim twee jaar is Astrid Zuurbier trekker van inclusie en diversiteit als het gaat om wetenschapsfinanciering bij NWO. Zuurbier, van oorsprong gepromoveerd celbiologe, startte haar eerste onderzoek bij het KWF Kankerbestrijding en rolde daarna in 2010 richting de ICT-hoek. Daarom kwam ze als vrouw in een echte mannenwereld terecht. "Ik zag geen enkel vrouwelijk rolmodel", vertelt ze nog steeds met verbazing. Toen Zuurbier bij NWO in het team Informatica ging werken, wilde ze de zichtbaarheid van vrouwen graag vasthouden en kwam zo in haar huidige I&D-rol terecht. Een dag per week is haar agenda gericht op I&D en zet ze zich volledig in voor de vele programma's en calls die NWO heeft geïnitieerd vanuit het actieplan Diversiteit. Onderaan het artikel een kleine greep uit de vele lopende programma's.

Zuurbier maakt, net als Gillissen, deel uit van het projectteam Diversiteit met collega's uit alle NWO-onderdelen. Het team is betrokken, gedreven, blijft nieuwe kansen zien en signaleert behoeften vanuit de samenleving, maar ook binnen de organisatie. "Een van de plannen die we in afstemming met de VSNU maakten, is het treffen van een regeling voor subsidie-aanvragers die in transitie willen gaan, de weg die een transgender persoon kan gaan om geheel of gedeeltelijk van geslacht te veranderen. Zo'n persoon zou in zijn of haar subsidieaanvraagtraject of na een toekenning bijvoorbeeld een vertraging kunnen oplopen door een operatie of transitieperiode. Daar zou je compensatie aan kunnen geven." NWO zou hier ook met een P&O-bril naar kunnen kijken, want zo'n verzoek zou ook vanuit een medewerker kunnen komen, gaat Zuurbier verder. "Als je hier vanuit NWO een richtlijn voor hebt, verlaagt dat bij medewerkers de drempel om zichzelf zichtbaar te maken of om hierover te beginnen bij hun leidinggevende. Recent hoorde ik een transgender vrouw bij een online lezing vertellen hoe belangrijk het voor haar was dat haar leidinggevende haar door dik en dun had gesteund. Ik was erg geraakt door haar verhaal."

Maatschappelijke ontwikkelingen

Dat er binnen NWO op zowel personeels- als subsidiegebied veel verschillende projecten lopen, mag duidelijk worden uit de verhalen van Gillissen en Zuurbier. En ook dat het vanuit de organisatie veel tijd kost om de projecten van de grond te krijgen en uit te rollen. Toch durft NWO ook verder te kijken en probeert ze de maatschappelijke ontwikkelingen in het huidige diversiteitsbeleid te vlechten. Zuurbier: "Op alle vlakken heeft de coronacrisis invloed. Ook op het subsidieproces van onze organisatie. Wij willen nu beter snappen welk effect de corona pandemie heeft op de loopbanen van wetenschappers en welke maatregelen we daarop kunnen nemen. Hoe kunnen we het proces zo inrichten dat het effect op ongelijke kansen geminimaliseerd wordt." En ook 'Black Lives Matter', een beweging uit de VS die ontstond als reactie op politiegeweld op Afro-Amerikanen, is volgens Zuurbier zo'n maatschappelijk thema waar NWO niet aan voorbij kan gaan. Zo publiceerde NWO in juni 2020 een verklaring om inclusieve wetenschap te promoten waarin NWO en de NWO-instituten de handelingen van racisme en geweld in de VS veroordeelden. "Zo'n statement is heel mooi, maar je moet ook echt iets doen. We zouden graag een onderzoeksprogramma ontwikkelen over 'anti racisme', specifiek gericht op de Nederlandse context en historie. Hoe kun je racisme nu vanuit de Nederlandse situatie bestrijden?", aldus Zuurbier.

Geslaagd

Besluitend buigen Gillissen en Zuurbier zich over de vraag wanneer NWO erin is geslaagd om een diverse en inclusieve organisatie te zijn. Daarbij realiseren ze zich dat niet alleen NWO, maar ook de samenleving als geheel nog heel wat stappen moet zetten. Gelukkig hoeven ze beiden niet lang na te denken over hun antwoord en zijn vastbesloten. "Mensen die onzeker zijn en zich niet thuis voelen, houden eerder hun mond. Een organisatie is inclusief als iedereen zich vrij voelt om zich uit te spreken", zegt Zuurbier. Gillissen vult aan: "Als iedereen zich welkom voelt bij NWO en niemand een drempel voelt om bij onze organisatie te solliciteren. En als ons personeelsbestand een goede afspiegeling is van de maatschappij."

Meer over inclusie & diversiteit binnen NWO

  • Kijk voor meer initiatieven op het gebied van I&D op de NWO-website.
  • Het thema van de meest recente editie van het NWO-magazine Onderzoek is 'Insluiten/Uitsluiten' en gaat over inclusie en diversiteit. Lees het magazine digitaal via de NWO-website.
  • NWO-D-medewerkers vinden op intranet Joost onder de zoekterm 'Diversiteit' ook informatie over inclusie en diversiteit. Een groot deel van deze informatie komt binnenkort ook beschikbaar voor alle NWO-I-medewerkers op de NWO-I website.
  • Heb je na het lezen van dit artikel de wens om een vertrouwenspersoon te benaderen? Medewerkers van NWO-I kunnen hiervoor terecht op de NWO-I-website. NWO-D-medewerkers kunnen informatie over vertrouwenspersonen vinden op intranet Joost. 
  • En heb je een vraag over I&D binnen NWO of heb je een suggestie? Mail dan naar diversiteit@nwo-i.nl

Tekst: Melissa Vianen
Nieuwsbrief Inside NWO-I, januari 2021

 

Initiatieven personeelsbeleid

Enkele NWO-initiatieven gericht op het personeelsbeleid uitgelicht:

  •  De organisatie van de bijeenkomst Connect@inclusie & diversiteit voor alle NWO- en NWO-I-medewerkers op 21 maart 2019. Er wordt naar gestreefd om in 2021 een tweede editie te organiseren.
  • Op 1 januari 2019 werd NWO lid van Workplace Pride, een stichting die zich inzet voor het verbeteren van levens van lesbiennes, homo's, biseksuelen, transgenders en interseksuelen (LHBTI) op hun werkplekken. In 2019 vonden er voor het eerst netwerkbijeenkomsten plaats voor LHBTI-ers, waarbij NWO'ers ook van harte welkom waren. In 2021 zal NWO de organisatie op zich nemen van de conferentie Tech@WorkPlacePride. Het thema van de conferentie wordt 'Different kinds of energy’ en NWO-instituut DIFFER zal host zijn en een inhoudelijke/wetenschappelijke bijdrage leveren over energie.
  • In 2018 is een uitgebreid medewerkersonderzoek (MOZ) gehouden onder medewerkers van NWO-D en bureau NWO-I. Op basis van de uitkomsten zijn er NWO-brede actiepunten geformuleerd, waaronder het tegengaan van ongewenst gedrag. Het bleek wenselijk te zijn om trainingen te organiseren in het geven van feedback met betrekking tot ongewenst gedrag en de beschikbaarheid van vertrouwenspersonen binnen de organisatie extra onder de aandacht te brengen. NWO heeft als organisatie immers de plicht om een veilige omgeving te bieden voor medewerkers, waar zij zichzelf kunnen zijn. De informatie is vervolgens beter beschikbaar gemaakt via intranet Joost en de NWO-I-website.
  • Iedereen die kan werken maar het op de arbeidsmarkt zonder ondersteuning niet redt, valt onder de Participatiewet. Deze wet moet ervoor zorgen dat meer mensen werk vinden, ook mensen met een arbeidsbeperking. Eind 2020 waren er bij NWO een flink aantal van deze banen ingevuld. De focus lag de afgelopen periode, in verband met de coronacrisis, vooral op het behoud van deze banen.
  • P&O NWO heeft de toolkit 'Inclusief werven & selecteren' in de maak met adviezen en tips voor beslissers in werving en selectie. De toolkit laat zien wat P&O’ers tijdens het wervingsproces kunnen doen met betrekking tot het optimaliseren van diversiteit en inclusie. De toolkit sluit aan bij trainingen voor P&O-adviseurs die binnenkort worden aangeboden. In de trainingen staat inclusief werven en selecteren centraal: hoe schrijf je onder meer een inclusieve vacature én ga je om met onbewuste vooroordelen.
  • Women In Science Excel (WISE): een programma dat getalenteerde vrouwelijke wetenschappers de kans geeft om hun eigen onderzoeksgroep te starten of uit te breiden binnen een van de NWO-instituten. NWO wil daarmee de genderbalans binnen de onderzoeksgroepen verbeteren.

 

Initiatieven subsidiebeleid

Enkele NWO-initiatieven gericht op het personeelsbeleid uitgelicht:

  • NWO streeft naar een inclusieve selectie en beoordelingsmethodiek waarin genderdiversiteit een plek heeft. Recentelijk zijn er twee video’s voor referenten en commissieleden gemaakt waarin een aantal concrete manieren worden aangereikt om het beoordelingsproces te verbeteren en inclusiever te maken. Hiermee zet NWO in op het reduceren van de effecten van onbewuste overtuigingen, bijvoorbeeld over het ideaalbeeld van wie een goede wetenschapper is of hoe een wetenschappelijke loopbaan zou moeten zijn. Als eerste stap in de implementatie van de video’s starten op korte termijn trainingen voor beleidsmedewerkers die als secretaris van beoordelingscommissies fungeren.
  • Call Stimuleringssubsidies voor Vrouwen in Bèta en Techniek: in Nederland is het percentage werkzame vrouwen in veel van de bèta- en technische disciplines laag. Met deze call wil NWO gekwalificeerde vrouwen in bèta of technische wetenschappen behouden en een stabiele uitgangspositie in de wetenschap bieden. Om dit te bereiken ondersteunt deze subsidie vrouwen die tijdelijk geen financiering hebben, maar wel uitzicht hebben op een vaste of hogere onderzoekspositie (vanaf Tenure Track) in de bèta- of technische wetenschappen.
  • In 2019 was NWO onder andere met de KNAW en OCW organisator van de Europese Gender Summit over diversiteit in de wetenschap. De summit had ten doel om gendergelijkheid in onderzoek en innovatie tot de norm te maken en om gender in te bedden als een belangrijk kenmerk van kwaliteit. Minister Van Engelshoven (OCW) gaf hier het startschot voor het nationaal actieplan diversiteit. Zuurbier: "Bijzonder is dat wij vanuit NWO in 2016 al het zaadje plantten door alle besturen bij elkaar te brengen en het plan met de belangrijkste spelers in het veld hebben opgesteld. Nu het plan er ligt, weet iedereen elkaar ook makkelijker te vinden. Inmiddels heeft het plan geleid tot een fel debat in de Tweede Kamer en kreeg het aandacht in ScienceGuide. Dan zie je maar weer hoe belangrijk en actueel het thema is. En dat er nog veel moet gebeuren."
  • Hestia - Impuls voor Vluchtelingen in de Wetenschap. Wetenschappers die door oorlog of een andere bedreigende situatie hun thuisland hebben moeten ontvluchten, lopen vaak tegen obstakels zoals taal of werkcultuur aan in de landen waar ze een veilig thuis vinden. Dit maakt het moeilijker voor ze om hun academische loopbaan voort te zetten. Die academici kunnen met een Hestiabeurs hun wetenschappelijke ambities of carrière voortzetten in Nederland. Dit programma startte in mei 2018 en is een doorslaand succes.
Confidental Infomation