Workshops wetenschappelijke integriteit bij ARCNL, DIFFER en NSCR

DIFFER organiseerde sessie ‘500 tinten grijs, de vele kanten van onderzoeksintegriteit’

Luca Consoli is associate professor bij het Institute for Science in Society in Nijmegen. Hij is expert op het gebied van wetenschappelijk wangedrag en wetenschapsethiek. DIFFER nodigde Luca uit voor een workshop voor het instituut op 24 juni van dit jaar. Hij legde de deelnemers de vraag voor of het aanscherpen van procedures en het opstellen van nieuwe regels de beste manier is om schendingen van wetenschappelijke integriteit aan te pakken. Anouck Vrouwe, ambassadeur wetenschappelijke integriteit bij DIFFER: “Het antwoord was natuurlijk dat de cultuur binnen je organisatie het allerbelangrijkste is. Vervolgens kwamen in break-outs echte voorbeelden langs. Wat doe je bijvoorbeeld als een referee je vraagt om een artikel aan je literatuurlijst toe te voegen en je vermoedt dat het zijn eigen artikel is? Het was een levendige sessie. Follow-up volgt: we inventariseren nu welke trainingen onze wetenschappers hebben gehad.”

NSCR: Dilemma Game app is ideale ingang voor discussie

“Iedereen kent de extreme voorbeelden van schendingen van wetenschappelijke integriteit, maar het gaat om alledaagse keuzes en beslissingen”, zegt Wim Bernasco, die met Wouter Steenbeek bij NSCR ambassadeur is voor wetenschappelijke integriteit. Zij organiseerden op 23 september jl. een workshop voor hun instituut, waaraan ongeveer 50 collega’s deelnamen, “door alle lagen heen en van jong tot oud.” Na een korte inleiding maakten Wouter en Wim gebruik van dilemma’s uit de Dilemma Game app om het gesprek op gang te brengen. Wouter vertelt: “Deze app was enthousiast onder onze aandacht gebracht door Ghislaine de Meij, P&O bureau NWO-I, en terecht, want de dilemma’s boden de ideale ingang voor discussie. De game kan prima gespeeld worden zonder persoonlijke ervaringen te hoeven delen.” De discussiegroepen waren heel divers samengesteld. Dat had als bijkomend voordeel dat de individuele deelnemer door de diverse dilemma’s kennismaakte met verschillende rollen. Wouter legt uit: “Als promovendus weet je niet voor welke dilemma’s en keuzes een supervisor komt te staan en een hoogleraar heeft minder zicht op conflicten die zich tussen promovendi kunnen voordoen. We kregen bijvoorbeeld van de junior wetenschappers terug dat ze het interessant vonden om kennis te maken met voor hen onbekende onderwerpen, zoals peer reviewing. De workshop had ook een teambuildingseffect.”

Wim: “Ons doel was om een dialoog tot stand te brengen en om ervoor te zorgen dat collega’s die met een schending geconfronteerd worden, weten wat ze kunnen doen.” Tijdens de workshop introduceerden de nieuwe NWO-I-vertrouwenspersonen Wetenschappelijke integriteit Tanja Kulkens en Thom Palstra zich. Zij benadrukten open te staan voor elke vraag op dit gebied. NSCR heeft plannen voor meerdere vervolgbijeenkomsten. Daarbij zal in eerste instantie het accent liggen op het ontwikkelen van praktische vaardigheden die relevant zijn voor wetenschappelijke integriteit, zoals  pre-registratie, data-management, het schrijven van reviews en het vastleggen van auteursbijdragen.  

ARCNL: Elke wetenschapper krijgt er vroeg of laat mee te maken

Een act voor twee wetenschappers, bij ARCNL
Joost: Onze Zoom-sessie is nog niet echt gestart en niemand kan ons horen, Roland. Ik wil je nog iets vragen. Onze paper over dunne-film legeringen heeft afgelopen semester nogal wat vertraging opgelopen, maar we gaan het volgende week indienen.   
Roland: Mooi, we zijn ook van plan om onze paper over gepulste laserdepositie van legeringen volgende maand af te ronden. Onze onderwerpen liggen dicht bij elkaar. Kunnen we hier iets doen voor de output van onze beide groepen? Ik kan het co-auteurschap van jouw artikel goed gebruiken voor mijn tussentijdse evaluatie en ik zal jou toevoegen aan het artikel dat we in oktober indienen. Dat is goed voor ons beiden. Wat vind jij ervan?  
Joost: Dat klinkt als een goede deal.
Vervolgens richt Joost zich tot het Zoom-publiek, dat sprakeloos en gechoqueerd luistert:
“Wat vinden jullie? Is dat inderdaad goed?"

Met dit toneelstukje van ARCNL-directeur Joost Frenken en ARCNL-onderzoeker Roland Bliem waren de 55 oio’s en postdocs van ARCNL meteen bij de les. Joost en Roland, ARCNL-ambassadeurs Wetenschappelijke integriteit, introduceerden het fictieve dilemma bij de opening van de online workshop Wetenschappelijke integriteit op 27 september jl., om daarmee te laten zien dat dilemma’s zich dicht bij huis aandienen en dat elke wetenschapper er vroeg of laat mee te maken krijgt. Daarna hield prof. dr. Ralph Wijers (Anton Pannekoek Institute for Astronomy, UvA) een inleiding over wat wetenschappelijke integriteit is en waarom het relevant is voor ieders onderzoek. Met voorbeelden illustreerde hij waar dilemma’s in het wetenschappelijk werk voorkomen. Vervolgens discussieerden de ARCNL-collega’s in break-out rooms over dilemma’s. Wie is eerste auteur van een artikel en wanneer heb je het recht om als auteur genoemd te worden? Een ander dilemma had betrekking op intellectueel eigendom, wat dicht bij de praktijk van ARCNL met industrieel partner ASML ligt. Wat doe je als je op fouten in al gepubliceerde data stuit? Daarover verschilden de meningen. De uitkomsten van de break-outs werden plenair besproken. Roland licht toe: “De discussie, met een waaier van opvattingen, weerspiegelde dat dilemma’s op allerlei niveaus voorkomen, dat er niet één correct antwoord is en dat ferme overtuigingen door andere inzichten kunnen verschuiven. We wilden daarover bewustwording tot stand te brengen. Uit de positieve feedback halen wij dat dit gelukt is.” Ook ARCNL presenteerde de mogelijke stappen die collega’s kunnen zetten als ze met een kleine of grote schending geconfronteerd worden, inclusief het raadplegen van de vertrouwenspersonen Wetenschappelijke integriteit.

Nieuwsbrief Inside NWO-I, november 2021
Tekst: Anita van Stel