Regenboogvlaggen wapperen bij NWO/NWO-I tijdens Coming-Outdag

Toen ik nóg jonger en naïever was, dacht ik altijd dat homorechten met de tijd mee automatisch beter zouden worden. Een lineaire regressie, diagonaal omhoog totdat de lijn uiteindelijk de rechterbovenhoek van de grafiek raakt en deze overbodig maakt. Dit blijkt niet zo te zijn. Nederland heeft geen plek meer in de top-10 van Europese landen met wet- en regelgeving die positief uitpakken voor lesbische, homoseksuele, transgender en intersekse personen [1]. (Online) geweld neemt toe en emancipatie wordt steeds vaker afgedaan als het opdringen van een woke agenda [2]. Hoezo?

De collectie van het Rijksmuseum laat zien dat mensen er al honderden jaren een wispelturige mening over homorechten op na houden [3]. De Grieken uit de Klassieke Oudheid boeide het niet naar wie je verlangde en het begrip homoseksualiteit werd pas decennia later in gebruik genomen. Apollo rommelde aan met een knappe Spartaanse prins en het kind van de Griekse goden Hermes en Aprohodite had zowel vrouwelijke als mannelijke geslachtskenmerken. Ze noemen die Hermaphroditus. Als Apollo en Hermaphroditus in de Zuidelijke Nederlanden van de late Middeleeuwen waren geboren, konden zij zich voorbereiden op een enkeltje brandstapel. Tegenwoordig zouden Apollo en Hermaphroditus na een korte identiteitscrisis uit de kast komen als queer en non-binair.

Menig socioloog heeft zich vastgebeten in de vraag: "Wat maakt dat opvattingen over verliefdheid en gender in de loop van jaren heen en weer schommelen?" Mijn favoriete socioloog, ik hoop dat hij zich ook zo identificeert, leerde mij dat het lijkt alsof Europese waarden - zoals respect voor het individu, vrijheid en tolerantie - de status hebben gekregen van optionele luxe [4]. Wanneer Jan Modaal het goed heeft zal het hem een worst wezen wat Lieke en Lisa uitspoken in hun appartement in de Amsterdamse Rivierenbuurt. Maar zodra er druk op de ketel komt - door bijvoorbeeld een pandemie, oorlog of ongeremde inflatie - wordt het afkeuren van Lieke en Lisa een ventiel voor zijn frustratie.

Er zijn genoeg ontwikkelingen die wetenschappers, ondernemers, beleidsmakers én Jan Modaal de komende jaren hoofdpijn zullen bezorgen. De druk op onze collectieve ketel wordt alleen maar hoger, en zo ook de noodzaak om te letten op het ventiel.

Morgen is het Coming Out Day. De bedenkers van deze dag waren van mening dat zichtbaarheid begrip en acceptatie vergroten. Deze gedachtegang wordt ondersteund door een veelvoud aan wetenschappelijke studies naar het psychologische fenomeen 'Contact Hypothese': Persoonlijk contact tussen twee verschillende groepen vermindert de vooroordelen over de andere groep. Hoera! Zelf heb ik alleen mijn twijfels over de effectiviteit van dagen zoals Coming Out Day. Het voelt geforceerd en licht ongemakkelijk, vooral een week na Dierendag en twee dagen voor Wereld Ei Dag. Tegelijkertijd baseer ik mijn mening liever op wetenschappelijk onderzoek dan mijn eigen onderbuik.

Dus in de wetenschap dat zichtbaarheid acceptatie vergroot en vooruitgang niet vanzelf gaat, ben ik blij om te werken bij een organisatie die zich inzet voor diversiteit en inclusie. Een organisatie, waar medewerkers gecompenseerd worden voor de tijd die ze stoppen in het organiseren van bijvoorbeeld seminars over LHBTIQA+ gerelateerde onderwerpen. Een organisatie waar transitieverlof is opgenomen in de cao voor personen wiens gender niet overeenkomt met diens geslachtsdeel, en waar de regenboogvlag altijd wappert.  

De geschiedenis leert ons dat het nodig is om mensenrechten stevig te verankeren in alle mogelijke instituten en instrumenten die we daarvoor hebben. De verankering, verbreding en viering van verworven vrijheden wegzetten als irrelevant of gedoe is niet alleen naïef, het is ook gevaarlijk. Iedere dag bepalen we samen wat normaal is, en wat niet. Door dat wat we zeggen, doen en opschrijven. Bij deze gebruik ik dan ook graag dit podium om een lans te breken voor een wereld waarin pride feesten en jongens met parelkettinkjes en nagellak normaal zijn; maar dit kan ook komen omdat ik nog single ben. De wens is de vader van de gedachten.

Deze column werd geschreven in het kader van Coming Out Day. David van Walderveen maakt deel uit van het Diversiteit en Inclusie team bij DIFFER. Om bewustwording rondom diversiteit en inclusie te stimuleren, wordt er bij NWO/NWO-I geregeld aandacht gevraagd voor betekenisvolle dagen. Wil je meer weten over de initiatieven die worden ondernomen op het gebied van diversiteit en inclusie bij NWO/NWO-I, of heb je suggesties? Contacteer dan Judith Kreukels (Projectleider Diversiteit & Inclusie bij NWO-I) of Anneke Bloemen (Projectleider diversiteit en inclusie bij NWO).

[1] ILGA-Europe. (2023). https://www.rainbow-europe.org/country-ranking

[2] Van Dijk, R., Hofman, E., Ruiter, S., & Veerbeek, J. (2023, 6 september). 'Tijd voor geweld tegen deze lui'. https://www.groene.nl/artikel/tijd-voor-geweld-tegen-deze-lui

[3] Rijksmuseum. (n.d.). https://www.rijksmuseum.nl/nl/stories/10-dingen/story/queering-rijksmuseum

[4] Ossewaarde, M. Theorizing European Societies. Basingstoke: Palgrave Macmillan, 2013.